به گزارش روابط عمومی بیمارستان ولیعصر(عج) خرم بید، دکتر حسین آذرفر رئیس بیمارستان ولیعصر(عج) نقش مددکاران اجتماعی و کارشناسان سلامت روان را بر مداخله مؤثر در حوزه سلامت روان به ویژه بحث خودکشی بسیار مبرم دانست و افزود: خودکشی، سیزدهمین علت مرگ در دنیا و سومین علت مرگ و میر در گروه سنی 15 تا 44 سال محسوب می‌گردد.

وی ضمن تأکید بر اهمیت بحث خودکشی در عرصه بهداشت و درمان جهانی گفت: خودکشی یکی از پیچیده ترین پدیده های جهانی در حوزه بهداشت و درمان است. سازمان جهانی بهداشت از سال 2002 ، خودکشی را جزو اولویت های کاری خود قرار داده است و از آن زمان افراد بسیاری در جهان برای پیشگیری و مداخله در این حوزه مشغول به فعالیت هستند.

رقیه حسینی کارشناس سلامت روان بیمارستان ولیعصر(عج) گفت : خودکشی یکی از سه علت اصلی مرگ و میر جوانان بوده و حداقل 6 نفر از اطرافیان فرد را درگیر می کند که این مسئله بار روانی، اجتماعی و اقتصادی زیادی را بر دوش خانواده و جامعه می گذارد؛ به گونه ای که تاثیر آن غیرقابل انکار است. مطالعات حاکی از آن است 20 تا 70 درصد کسانی که خودکشی موفق داشته اند، حداقل یکبار در گذشته اقدام به خودکشی نموده اند. در اکثر مطالعات، اقدام به خودکشی در زنان بیشتر از مردان است. اما میزان مرگ در اثر خودکشی در مردان بیشتر است. خودکشی فقط از دست رفتن و مرگ یک فرد نیست بلکه یک تراژدی برای والدین، همسر و فرزندان و سایر اعضاء خانواده و دوستان است که ممکن است زندگی آنها را از جنبه‌های مختلف روانشناختی، اجتماعی و اقتصادی تحت تاثیر قرار دهد

حسینی افزود : بسیاری از افراد وجود دارند که در زندگی خود با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کنند و برای حل کردن آن مسائل به دردسرها و سختی های زیادی می افتند. در این میان افراد به دو دسته کلی تقسیم بندی می شوند. آنانی که می توانند از پس مشکلات خود بر بیایند و در پایان هر مشکلات قوی باقی می مانند اما عده ای هستند که با رو به رو شدن نسبت به مشکلات و سختی های زندگی خود اقدام به انجام دادن برخی کارهای خطرناک می کنند. این دسته از افراد را که در دسته افراد پرخطر طبقه بندی می کنند عکس العمل های متفاوتی نسبت به دیگر افراد در چنین شرایطی از خود نشان می دهند.

از آنجایی که سختی و مشکلات زیاد می تواند روی روحیه، رفتار و عملکرد آن ها تاثیر بسیار زیادی گذارد ممکن است پس از مدتی با یک روحیه غمگین، افسرده، پرتنش و پر از استرس مواجه شوند و از آنجایی که این نوع از روحیات درون آن ها به یک ثباتی رسیده است ممکن است در برخی شرایط اقدام به خودکشی کنند و به واسطه این روش بخواهند خود را از سختی ها و دشواری های زندگیشان را رها کنند. باید به این نکته توجه داشته باشید که میزان این مورد در بسیاری از افراد متفاوت است و اگر فردی اقدام به خودکشی کند در اکثر موارد یک علت واحد وجود ندارد زیرا خودکشی کردن شامل چندین موارد و موضوعات مختلف می شود.

معمولاً انسان ها بر اساس سختی و مشکلاتی که در زندگی خود دارند دست به اقدام این کار می زنند. بنابراین اگر شما فردی در اطراف دوستان و آشنایان خود می شناسید که ممکن است در آخر دست به انجام دادن همچین کاری بزنند، بهتر است در درجه اول با آن ها به گفتگو بنشینید و آن ها را بدون قضاوت کردن درک کنید.

در مرحله دوم می بایست آن ها را به مشاورین بالینی معرفی کرده که به واسطه آن ها بتوانند مشاوره خودکشی دریافت کنند و پس از مدتی قطعاً با صحبت های آن ها به زندگی خود برمی گردند و آرامش جدیدی را در زندگی تجربه خواهند کرد.

 

ارزیابی خطر و رفتارهای خودکشی

موضوع خودکشی قطعاً موردی نیست که کسی دوست داشته باشد در مورد آن صحبت کند اما با این حال ممکن است این افکار در سر بسیاری از انسان ها وجود داشته باشد و همین افکار به مرور زمان به آن ها صدمه وارد می کند و ممکن است در این میان فردی به طور مداوم افکار خودکشی را در ذهن خود داشته باشد اما هرگز اقدام به انجام این کار نکنند اما این امکان هم وجود دارد که بعضی از افراد پس از تجربه مدت زمان کوتاهی که افکار خودکشی را در ذهن خود داشته اند دست به انجام این کار می زنند. بنابراین توجه داشتن به تهدیدهای خودکشی و افکار این دسته از افراد بسیار مهم است و اگر با چنین افرادی مواجه هستید، باید تمام حواس خود را به آن ها متمرکز کنید.

تهدید به صدمه زدن یا کشتن خود، تلاش برای داشتن وسایل خطرناک، صحبت کردن در مورد مسائلی مانند مرگ و خودکشی با دیگران، داشتن رفتارهای انتقام جویانه و خشن، خسته شدن از زندگی، نداشتن امید و آرزو برای ادامه دادن آن، کناره  گیری کردن از همه افراد، دوستان، خانواده و بیرون رفتن که همه این موارد شامل موضوعاتی است که در این دسته از افراد قابل مشاهده است که تنها با کمی متمرکز شدن روی آن ها این موارد را متوجه خواهید شد.

عملکرد و مشاوره  خودکشی به چه صورت است؟

همانطور که گفتیم از آنجایی که این بیماری یک علت و دلیل واحدی ندارند در نتیجه رویکردهای متفاوتی را نیز برای آن ها اتخاذ می کنند. درمان هایی که برای خودکشی در نظر می گیرند می تواند کارایی های متفاوتی را برای این اختلالات داشته باشد. به عنوان مثال فردی که دچار افسردگی های طولانی مدت است در افکار خود فکرهای مزمن و شدیدتری در مورد خودکشی نسبت به فردی که به تازگی کسی را از دست داده است دنبال می کند.

افکاری که در ذهن افرادی که کسی را از دست داده اند سپری می شود معمولاً شامل ناراحتی های طولانی مدت و ناامیدی از زندگی است که ممکن است پس از مدتی برطرف شود. اما نکته قابل توجهی که باید به آن مورد توجه داشته باشید درک علت اصلی افکار خودکشی است اینکه بدانید افکار خودکشی این دسته از افراد از کجا می آید و مهم است بدانید منشاء افکار خودکشی آن ها در کجا ریشه کرده است.

در برخی مشاوره خودکشی به این موضوع پرداخته می شود که این افکار آسیب رساندن به خود ممکن است از موضوع عدم سلامت روان نشأت بگیرد که در بسیاری از شرایط این مورد قابل درمان و پیگیری است اما در برخی شرایط ممکن است فرد بیماری های زمینه ای دیگری را داشته باشد یا شدت درمان آن ها آنقدر بالا باشد که نتوانند آن ها را درمان کنند.

سوء استفاده از مواد مخدر و الکل دیگر مواردی است که می تواند افکار خودکشی در ذهن و افکار آن ها انداخته و بسیاری از داروهایی نیز وجود دارد که پس از استفاده از آن ممکن است به دلیل داشتن اثرات مضر این افکار را در سر آن ها ایجاد کند.

روش های درمانی موثر بر مشاوره خودکشی

هرکسی در هر دوره از زندگی ممکن است افکار خودکشی در ذهن خود داشته باشد اگر این افراد به صورت گذری باشد مشکلی نیست اما اگر به طور دائم این افکار در سر افراد وجود داشته باشد، باید توسط مشاوره خودکشی مورد درمان قرار گیرند مخصوصاً کسانی که به صورت مزمن و شدید با افکار خودکشی سر و کار دارند بهتر است از این مشاوره ها بهره مند شوند. شاید با خود بگویید که مشاوران می توانند چه کارهایی را برای این دسته از افراد انجام دهد؟

مشاوران می توانند به این افراد کمک کنند که تشخیص دهند چه زمانی، کجا، چگونه و چرا شروع به خودکشی کردن فکر می کنند؟ به عبارت دیگر منشاء اصلی این افکار را برای آن ها روشن می کنند  و بعد از این که ریشه این تفکرات آن ها مشخص شد شروع به انجام دادن برخی درمان ها، ارائه تکنیک ها و مهارت هایی می کنند که می تواند با افکار و انجام دادن عمل خودکشی آن ها مقابله کند.

همانطور که می دانید مشاوره خودکشی برای این صورت می گیرد که هدف آن پیشگیری از رفتارهای خطر آمیز باشد و علاوه بر این موضوع یکی دیگر از اهداف آن ایجاد انگیزه، امیدواری و ارائه برخی هدف هایی به زندگی آن ها است که این موضوع می تواند با انگیزه خودکشی آن ها مقابله کرده و در صدد کاهش خطر خودکشی عمل کند.

محققان با تحقیقاتی که روی این دسته از افراد انجام داده اند متوجه شده اند که برخی ارائه خدمات و درمان روی آن ها موثر بوده است و حتی می تواند روند زندگی آن ها را تغییر دهد. به همین جهت از آنجایی که خودکشی به عنوان یکی از نگران کننده ترین بیماری ها در سطح جهانی مطرح شده است ، مشاوران در صدد ارائه خدمات بهتر و پیشرفته تری درباره مشاوره خودکشی خود هستند که بتوانند افراد را از این مشکل نجات دهند.

شناخت درمانی برای پیشگیری از خودکشی

یکی از مهم ترین و اصلی ترین نوع درمانی برای بیماری خودکشی درمان شناختی و رفتاری افراد است که می تواند نتایج قابل چشم گیری در برابر کاهش این افکار و تکرار اقدام به خودکشی داشته باشد. با انجام دادن این روش افسردگی در افراد کاهش می یابد و در نتیجه سبب افزایش امید و نشاط در زندگی آن ها می شود. تمرکز اصلی که در این نوع از مشاوره خودکشی انجام می گیرد به عنوان درمان کاهش عوامل خطر آفرین خودکشی و افزایش مهارت های مقابله ای است.

محور اصلی درمان این مورد این است که در طول این درمان افراد ممکن است با استرس و تنش هایی مواجه شوند اما با داشتن مهارت های مقابله ای موثر می تواند به طور خودکار این افکار خود را درمان کند.

رفتار درمانی

برای فردی که افکار مزمن خودکشی را تجربه می کند رفتار درمانی یک درمان موثر برای کاهش تلاش ها و افکار در مورد این بیماری است. به عنوان مثال فردی که از اختلال شخصیت مرزی رنج می برد نه تنها به درمان برای افکار خودکشی خود نیاز دارد، بلکه با استفاده از این درمان می تواند ایمنی زندگی خود را نیز تضمین کند. در چنین روشی به آن ها مهارت های جدیدی آموزش داده می شود و به منابعی دست پیدا می کنند که بتوانند با تثبیت کاهش خودکشی خود رو به رو شوند.

البته باید به این نکته هم توجه داشته باشید که موضوع خودکشی موضوعی نیست که فرد بتواند به خود بگوید نباید به آن فکر کند، بلکه این تفکرات در ذهن این دسته از افراد به یک عادت تبدیل شده است و یک ریشه عمیقی در ذهن آن ها دارد. همانطور که این دسته از افراد نمی توانند افکار خود را کنترل کنند باید یاد بگیرند که چگونه اجازه دهند افکار در چه مواردی به ذهن آن ها ورود کند.

در این مرحله است که مشاوره خودکشی به میدان می آید و می تواند با انواع درمان ها تسلط کافی را به زندگی و افکار آن ها دهد. درمان هایی که برای این دسته از افراد صورت می گیرد معمولاً به صورت آموزش مهارت ها در روان درمانی گروهی و فردی، تقویت مهارت ها و رسیدگی به موانع انگیزشی، کاربرد مهارت ها در زندگی روزمره و دیگر موارد است.

نوروتراپی

 شاید با خود بگویید که درمان های مشاوره ای قدیمی و از کار افتاده اند اما امروزه مشاوران توانستند درمانی را به صورت نوآورانه برای این افراد اتخاذ کنند که به واسطه آن افسردگی، استفاده بیش از اندازه از مواد، اضطراب و سایر اختلالات سلامت روان آن ها را درمان می کنند. درمان های تحریک عصبی شامل رویکردهای ارتعاشی و تحریک الکترونیکی است که به فرآیند ترمیم عصبی مغز افراد کمک می کند. روان درمانی می تواند به افراد در برابر کاهش علائم افسردگی، اضطراب، کناره گیری از جوامع، مصرف مواد، مشکلات حافظه و دیگر موارد کمک شایانی کند.

تحقیقاتی که روی این دسته از روش درمانی برای مشاوره خودکشی انجام دادند متوجه شدند که با داشتن درمان های مختلف و تکنیک های غیر تهاجمی تحریک مغز افکار و رفتارهای خودکشی در این دسته از افراد کاهش یافته و تاثیرات مثبت و موثری از خود به جا گذاشته است. امروزه محققان و مطالعاتی که انجام داده اند از این روش درمانی به عنوان یک روش کلیدی برای کنترل خودکشی استفاده می کنند.

انجام فعالیت های آرامش بخش

انجام دادن فعالیت های آرامش بخش مانند برخی فعالیت های ورزشی اگرچه به عنوان یک درمان اولیه برای کاهش افکار خودکشی به حساب نمی آید اما فعالیت های بدنی مانند مدیتیشن، یوگا، ذهن آگاهی درمان های اثبات شده ای هستند که توانسته افراد مبتلا به افسردگی و سایر اختلالات سلامت روان را درمان کند که به مرور زمان از این افکار بیرون بیایند. در نتیجه مشاوران امروزی از روش های درمانی و ورزشی به عنوان یک رویکردهای کمکی و سایر روش های مشاوره ای استفاده می کنند و می توانند شدت و درصد افکار آن ها را کاهش دهند.

کلام آخر

اگر چه نرخ خودکشی در کشورهای مختلف متفاوت است ولی به طور کلی آمارها نشان می‌دهد که میزان خودکشی در 50 سال اخیر، 60 درصد افزایش یافته است، بنابراین خودکشی از جمله مشکلاتی است که توجه فوری و اورژانسی مراکز بهداشتی را می‌طلبد.

بسیاری از افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند، داوطلبانه در مورد افکار و یا نقشه خود برای خودکشی صحبت نمی‌کنند و ممکن است به دلایل دیگری به مراکز بهداشتی مراجعه کنند.  غربالگری و ارزیابی خطر خودکشی و متعاقب آن طراحی برنامه‌ای برای مدیریت آن یکی از مهمترین و حساس‌ترین وظایف کسانی است که در این مراکز کار می‌کنند. به ویژه کارشناسان سلامت روان که با افرادی کار می‌کنند که مشکلات و اختلالات روان پزشکی دارند باید نسبت به احتمال خودکشی در مراجعان خود حساس بوده و بتوانند به شکل دقیقی آن را ارزیابی و مدیریت کرده و یا در صورت لزوم ارجاع مناسب را انجام دهند.

درمان اختلالات روانی زیر بنایی مانند افسردگی نقش مهمی در کاهش خطر خودکشی دارد اگر چه باید به خاطر داشت که درمان افسردگی شرط لازم ولی نه کافی برای کاهش خطر خودکشی است. بدیهی است کار روی خودکشی یکی از اضطراب برانگیزترین و چالش آورترین حوزه‌های کاری برای اغلب متخصصان است ولی کارشناسان سلامت روان باید دانش، مهارت و شایستگی‌های ضروری برای شناسایی، ارزیابی و مدیریت آن را داشته باشند.

خودکشی یکی از مواردی است که امروزه سبب شده است درصد بسیار زیادی را به خود اختصاص دهد و از آنجایی که مشکلات زندگی افراد روزبه روز بیشتر می شود ممکن است بسیاری از آن ها وجود داشته باشند که نتوانند این موارد را تحمل کنند. به خاطر همین شاید اگر مدتی را احساس افسردگی، ناراحتی های طولانی مدت، غم و اندوه کرده اید، بهتر است برای درمان در مورد مشاوره خودکشی به مشاوران بالینی و متخصصین روانپزشکی مراجعه کنید که آن ها راهنمایی های لازم را به شما می دهند./ ن. نجفی

روابط عمومی بیمارستان ولیعصر (عج) خرم بید